XANUUNKA SONKORA IYO SIDA LOO DAAWEEYO

Xanuunka sonkorta, oo sidoo kale loo yaqaan "sonkorow" ama "diabetes," waa cudur la xiriira qaab-dhismeedka jirka ee isticmaalka insulin, oo ah hormoonka ka caawiya unugyada jirka inay isticmaalaan sonkorta ama macaanka dhiigga. Waxaa jira noocyo kala duwan oo sonkorow ah, sida sonkorowga nooca 1-aad (Type 1 diabetes), sonkorowga nooca 2-aad (Type 2 diabetes), iyo gestational diabetes, oo ka dhaca haweenka uurka leh.

Sababaha Sonkorowga

1.Sonkorowga Nooca 1-aad:

1. • Waxaa sabab u ah in nidaamka difaaca jirka (immune system) uu burburiyo unugyada kelyaha ee soo saara insulin, taasoo keenta in jirku uusan soo saarin insulin ku filan.
   • Sababaha gaar ahaaneed ee noocan sonkorowga ma cadda, laakiin waxay ku xiran tahay arrimo hidde-sideed iyo deegaanka.

2. Sonkorowga Nooca 2-aad:

   • Jirka wuxuu noqdaa mid aan si fiican u isticmaalin insulin-ka (insulin resistance), ama kelyaha ma soo saaraan insulin ku filan.
   • Sababaha ugu waaweyn waxaa ka mid ah culeys badan (obesity), jirro jireed la’aan, cuntooyin aan caafimaad qabin, iyo hidde-sideed.

3. Sonkorowga uurka (gestational diabetes):

   • Waa nooc ku dhacda haweenka uurka leh. Waxay badanaa ku dhacdaa xilliga dambe ee uurka, waxayna sababtaa in jirka uusan si fiican u isticmaalin insulin.

Calaamadaha Sonkorowga

• Dhiigga oo macaanka ku badan: Waxaa laga yaabaa inaad dareento in macaanka dhiiggaaga uu kordho.
• Hurdada oo liidata: Dadka sonkorowga qaba ayaa dareemi kara daal iyo hurdo la’aan.
• Macaan iyo nafaqo la’aan: Xitaa haddii aad cunto badan isku daydo, waxaad dareemi kartaa gaajo joogto ah.
• Jidhka oo miisaanka lumiyo: Xitaa haddii aanad isbeddel badan sameyn, waxaad si lama filaan ah u lumi kartaa miisaan.
• Keenista dhaawacyo iyo infekshanno: Waqti dheer oo sonkorow ah ayaa sababi kara infakshanno iyo dhaawacyo soo noqnoqda.

Sida Loo Horto Sonkorowga

1. Cunto caafimaad leh:

   • Cuntooyinka khudaarta, miraha, iyo borotiinka leh oo caadi ah, si looga fogaado kordhinta sonkorta dhiigga.
   • In la yareeyo isticmaalka sonkorta iyo cuntooyinka dufanka leh ee laga helo cabitaanada sokorta leh ama cuntooyinka culus.

2. Jimicsi joogto ah:

   • Jimicsiga sida socodka, orodka, ama tababarka xoogga ah wuxuu caawiyaa in sonkorta dhiigga ay is waafaqdo, wuxuuna kordhiyaa isticmaalka insulin-ka.

3. Miisaanka oo la xakameeyo:

   • Miisaanka xakameynaya waxay si weyn uga caawisaa xakameynta sonkorowga, gaar ahaan sonkorowga nooca 2-aad.

4. Ka fogaanshaha sigaar cabista iyo isticmaalka khamriga:

   • Sigaar cabista iyo khamriga waxay ka dhigi karaan xakameynta sonkorowga mid adag.

Sida Loo Daaweeyo Sonkorowga

1. Daawooyinka:

   • Sonkorowga nooca 1-aad waxaa loo isticmaalaa insulin si uu u caawiyo isticmaalka sonkorta jirka.
   • Sonkorowga nooca 2-aad waxaa loo isticmaalaa daawooyin kaa caawinaya in insulin-ku si fiican u shaqeeyo ama ka dhigto jirka inuu soo saaro insulin dheeraad ah.

2. Cuntada iyo Nolosha Caafimaadka:

   • Cuntada iyo nolosha caafimaadka ayaa qayb muhiim ah ka ah xakameynta sonkorowga. Ka shaqeynta miisaankaaga iyo qaadashada cuntooyinka caafimaadka leh ayaa caawiya.

3. Kormeer joogto ah:

   • Tijaabooyinka dhiigga ee joogtada ah waxay kaa caawinayaan inaad ogaato heerka sonkorta dhiiggaaga iyo in ay u baahan tahay in wax laga beddelo.

Fiiro gaar ah:

Sonkorowga, haddii aan si wanaagsan loo xakameyn, waxay keeni kartaa dhibaatooyin caafimaad oo waaweyn, sida cudurrada wadnaha, dhibaatooyinka kelyaha, iyo indho-beelka. Markaa waxaa muhiim ah in la raaco qorshayaasha caafimaad iyo talooyinka dhakhtarka.

Caasimada Media